Het nieuwe schrijven, iets voor jou? - vijf schrijftips

Het internet heeft het lezen veranderd - en wanneer leesgedrag verandert, kunnen schrijvers moeilijk anders dan mee veranderen. In dit artikel kijken we naar een paar vormen van het nieuwe lezen en onderzoeken de mogelijkheden ervan voor fictieschrijvers. Tot slot bieden we een spannende, nieuwe vertelmethode aan die nauwelijks investeringen vraagt en voor iedereen binnen handbereik ligt.

Scroll- en clickstory's en verhalen met augmented reality (toegevoegde realiteit) zijn op het internet zo gewoon als de bruine boterham met pindakaas op maandagochtend. Het zijn digitale opties die de ervaring van de lezer (kijker) verlevendigen en hem tegelijkertijd in de gelegenheid stellen om gedoseerd informatie tot zich te nemen.

Een paar belangrijke vragen voor fictieschrijvers:

Als je inzoomt op de mogelijkheden die je als fictieschrijver hebt met scrollen, clicken en toevoegen, kun je je een paar dingen afvragen ten aanzien van je 'klant', de lezer:

• augmented reality is leuk en uitdagend (niet alleen voor kinderen), maar heeft het werkelijk leeswaarde?
• scroll- en clickstories zijn vooral geschikt voor non-fictie; door te scrollen en clicken kan de lezer precies die informatie pakken die hij nodig denkt te hebben of die hem interessant lijkt - maar doet hij zichzelf door zijn eigen keuzes niet tekort? Clickt hij wel het juiste aan? Scrollt hij niet te snel en slaat hij daardoor nu niet net een click over die hij wél te pakken had moeten hebben? Of clickt hij juist te veel aan, waardoor hij overvoerd wordt en de draad van het verhaal kwijtraakt?

De belangrijkste vraag is:

• worden door de click- en scroll-opties en het toevoegen van interactieve mogelijkheden lezers niet voortdurend afgeleid van het verhaal? Laat de eenheid daardoor niet los? Worden lezers niet leesmoe en blijft tegelijkertijd - paradoxaal genoeg - hun leesbehoefte onbevredigd?

Wat wil een lezer eigenlijk?

Een fictielezer, ook de nieuwe, wil gewoon even zijn beslommeringen achter zich laten en ondergedompeld worden in een verhaal. Hij kan daarvoor terecht in een boek, een film, een hoorspel, en ook bij muziek.

Hij zou misschien - nu het via de nieuwe media mogelijk is - ook best graag tekst, beeld en geluid ineen willen beleven, als een totaalervaring. Daarvoor heeft hij een nieuw soort verhaal nodig, een groter verhaal dat meer is dan tekst alleen, meer dan beeld, geluid en verhaal bij elkaar gevoegd.

Kun je als schrijver daaraan tegemoetkomen? En zo ja, hoe? Hoe bouw je dat grotere verhaal, zonder toegevoegde realiteit, scroll of click? En ook zonder dure investeringen in een ICT-ploeg, film- en geluidstechnici?

Je hoeft als schrijver niet per se grote investeringen te doen

Veel meer dan een smartphone en een laptop heb je niet nodig. Én een verhaal, natuurlijk. Deze drie - smartphone, laptop, verhaal - zijn de basis voor je grotere verhaal.

Met je smartphone kun je foto's en filmpjes maken, geluidsfragmenten opnemen en bewaren. De bestanden zet je over naar je laptop, die standaard voorzien is van een montageprogramma - en dan: monteren en publiceren maar!

Een voorbeeld van een groter verhaal, een major-story, zoals ik het gemaakt heb, vind je hier:

[video:https://www.youtube.com/watch?v=3EmtyN6oehE]

Vijf tips

Wanneer je geïnspireerd geraakt bent en ook aan de slag wilt, houd dan enkele schrijfgerelateerde natuurwetten in je achterhoofd:

1. weet hoe je verhaal eruitziet, welke beelden erbij passen, welke geluiden, welke muziek;
2. stem alle elementen (verhaal, beeld, geluid en muziek) op elkaar af, zodat ze een eenheid zijn en blijven; vermijd dus dat je verhaal ondergesneeuwd raakt door leuke, maar niet-relevante componenten, met andere woorden: kill ook hier je darlings;
3. realiseer je dat de verschillende onderdelen elkaar dienen te ondersteunen; verhalende tekst zal veel compacter uitvallen in het grotere verhaal dan in het gangbare verhaal met enkel tekst; show, don't tell is hier een letterlijke eis;
4. vertellen is bij deze werkwijze meer dan ooit een researchtocht; vraag je altijd af: wat kun je gebruiken voor je verhaal, welk beeld, welke move, muziek of stemming, welk gesprek - heb dus altijd je smartphone bij je en registreer, verzamel;
5. neem je tijd; een verhaal monteren doe je niet snel even; hoe preciezer je werkje, des te volmaakter de beleving van je lezer.

Veel plezier!

Thérèse Major is auteur en schrijfcoach. Haar werk verscheen bij o.a. de uitgeverijen Querido en Nieuw Amsterdam. In het gelijknamige Drentse dorp, Nieuw-Amsterdam, houdt zij in de Taalwerkplaats Drenthe tweewekelijks Schrijverscafé waar schrijvers elkaar ontmoeten en van feedback voorzien.
Zie ook www.theresemajor.nl