Of het in deze voorbeelden bewust gedaan is, weet ik natuurlijk niet. Ik heb dat regeltje ook op school geleerd. Later leerde ik, weet niet meer waar, dat je alleen een komma schrijft als je een komma hoort, als er een soort pauze is dus. Dat tweede regeltje is blijkbaar toegepast in de tekst die je hier aanhaalt.

Ik heb ook op school geleerd dat je geen komma mag schrijven voor 'en'. En later leerde ik dat je altijd een komma mag schrijven waar je er eentje hoort, dus ook voor 'en'.

Ik heb ook gehoord en gelezen dat niets moet... OK, misschien bestaan er bepaalde regeltjes waar een auteur zich aan "moet" houden in verband met kommagebruik, maar dan geldt nog steeds (althans voor mezelf): doe je eigen zin. Door komma's zorgvuldig te gebruiken, bepaal ik hoe de lezer mijn tekst moet lezen. En dit los van alle regeltjes.

Die komma hoort niet in de eerste zin, omdat "Alles wat je beschrijft" het onderwerp is van "moet". Die komma hoort er alleen als het twee gelijkaardige zinnen zijn. "Terwijl hij zijn tanden poetste, ging de deurbel".

@Tja: Ik geloof dat het "volgens de regels" dit meer van toepassing is: tussen twee werkwoorden een komma. Ik kan natuurlijk ook grondig fout zitten...

Ik vergeet altijd de regels in dit geval. Ik ga uit van het leestempo waarin ik de lezer wil hebben. Is het spannend sla ik vele komma's over. Wil ik het tempo dimmen dan plaats ik 'ze' ertussen.

Kijk eens in: Eten, vuren en beuken van Lynne Truss en Wim Daniels. Op redacties worden halve oorlogen over de komma gevoerd. Ik leerde ook de hierboven genoemde regels, maar er is het een en ander veranderd sinds ik op school zat. Die komma voor -en- mag nu en op andere plaatsen wordt de komma die ik geleerd heb te plaatsen juist weggelaten. Volgens Wim Daniels heeft een komma als functie... -ter verduidelijking van de zinsbouw en- verduidelijken van meer literaire kwaliteiten als toonhoogte, klemtoon, en ritmiek. (Twee functies die soms frontaal botsen)... Zelf zet ik het ding als ik hem nodig vindt, als de zin zonder komma iets anders zegt dan ik bedoel.

Dat heb ik ook nog geleerd, over het voegwoord. Maar anderen zeggen weer dat je een komma moet zetten waar je een duidelijke rust hoort. Plus dat de zin niet te lang mag zijn. Daarvoor dient dan de komma tussenin...

Ik heb een hele lijst met voegwoorden gezien, waarbij wordt geadviseerd wel een komma te gebruiken. En dat er een komma hoort tussen twee gezegden, waarbij je feitelijk twee delen van een samengestelde zin scheidt, wat me logisch lijkt. "Waar je een duidelijke rust hoort", lijkt op willekeur, vooral als je zoveel komma's gaat gebruiken als in het Duits. Bovendien lees ik nooit hardop, ik hoor dus nooit iets. Zie Taaladvies.