Schrijfwoordenboek: Gothic fiction

Als je goed wilt leren schrijven, is het handig om schrijftermen te kennen. Zo leer je beter begrijpen hoe een verhaal is opgebouwd. Ook wanneer je in gesprek gaat met een uitgeverij is het belangrijk om te weten wat de verschillende schrijftermen betekenen. Hoor of lees je een schrijfterm waarvan je de betekenis niet (meer) weet? In het Schrijfwoordenboek van Schrijven Online verzamelen we alle schrijftermen én lichten we ze toe. Vandaag bespreken we het genre Gothic fiction.

Mis je een schrijfterm waar je meer over wilt weten? Mail dan naar redactie@schrijvenonline.org. Deze keer: Gothic fiction.

Wat is Gothic fiction?

Gothic fiction is een genre waarin een duistere, atmosferische setting centraal staat. Ook is er veel focus op emoties en geheimen. Het genre streeft geen realisme na, maar probeert een sfeer over te brengen en emoties bij de lezer op te wekken.

Gothic fiction ontstond in de tweede helft van de achttiende eeuw, maar werd pas echt populair in de negentiende eeuw met de publicatie van werken als Frankenstein van Mary Shelley. Andere bekende werken in dit genre zijn Dracula van Bram Stoker, Wuthering Heights van Emily Brontë en de korte verhalen van Edgar Allen Poe.

Kenmerken van Gothic fiction

• De setting draagt bij aan de atmosfeer en is meestal duister. Denk aan een oud, vervallen huis of een ruig natuurlandschap. Ook het weer speelt hierin mee. Lees je een Gothic verhaal, dan is de kans groot dat het ergens in het verhaal gaat stormen. De sfeer is sterk gelinkt aan emoties: die storm vindt dus meestal plaats tijdens een intens emotioneel moment.
• De personages zijn intens en uitvergroot. Een uitvergroot personage heeft extra sterke karaktertrekken en beleeft meestal intense emoties. Een voorbeeld hiervan is Heathcliff uit Wuthering Heights, die handelt vanuit een obsessie voor zijn geliefde Catherine en een bittere woede over hoe hij door haar en anderen is behandeld. Wanneer Catherine sterft, maakt hij haar graf aan één kant open zodat haar geest bij hem kan gaan spoken.
• Het verhaal bevat elementen van horror en het bovennatuurlijke. Dit kan expliciet zijn (zoals bij Dracula of Frankenstein), maar ook subtieler. Zo kan een beklemmende sfeer (net als bij een thriller) angst inboezemen zonder dat er gruwelijke details op de pagina plaatsvinden. Op dezelfde manier kan er gesuggereerd worden dat er bovennatuurlijke krachten in spel zijn. In sommige verhalen blijkt het bovennatuurlijke daadwerkelijk te bestaan. In andere is het mogelijk een illusie: denk aan het waanbeeld van een onbetrouwbare verteller zoals in 'The Tell-Tale Heart' van Edgar Allen Poe.

Gerelateerde genres: bestaat moderne Gothic fiction?

Het meest bekende subgenre van Gothic fiction is Gothic horror. Hiertoe worden de meeste Gothic werken gerekend. Andere subgenres zijn Gothic romance, waarin de liefde een grote rol speelt, en sensation fiction, waarin controversiële evenementen worden gebruikt om de zenuwen van de lezer te prikkelen. Soms wordt er over het (sub)genre van een Gothic novel gediscussieerd. Dit gebeurt bijvoorbeeld met Wuthering Heights: is het een Gothic romance, een familieverhaal, of staat vooral het thema van wraak centraal?

Gothic fiction heeft veel invloed gehad op huidige genres zoals horror, mysterie en thriller/suspense. Sommige mensen beweren dat deze genres het Gothic genre hebben vervangen en dat moderne Gothic fiction dus niet bestaat. Toch zijn er recente boeken, zoals Diane Setterfields The Thirteenth Tale (2006), die duidelijke kenmerken van Gothic fiction vertonen en moeilijker te plaatsen zijn in andere genres.