Waar komen deze spreekwoorden vandaan?

De Nederlandse taal kent veel spreekwoorden. Sommige lijken misschien vreemd, anderen zijn grappig. Een deel is gemakkelijk te begrijpen, een ander laat ons met één groot vraagteken achter. Maar waar vinden deze gezegdes hun oorsprong?

Spijkers op laag water

Zochten mensen vroeger echt spijkers op laag water? Het antwoord is ja. Vroeger moest het personeel van scheepstimmerwerven op zoek gaan naar spijkers die in het water waren gevallen. Spijkers waren destijds namelijk duur, dus het was zonde om het te laten liggen. Tegenwoordig heeft “spijkers op laag water zoeken” een andere betekenis en staat het voor zeuren om kleinigheden.

Zo gek als een deur

Het spreekwoord 'zo gek als een deur’ is ontstaan in de middeleeuwen. Het woord ‘dore’ had twee betekenissen namelijk ‘deur’ en ‘dwaas’. De oorspronkelijke betekenis van het spreekwoord was dus eigenlijk ‘zo gek als een dwaas’.

Als God in Frankrijk leven

Als God in Frankrijk leven betekent een onbezorgd en gemakkelijk leven leiden. Het gezegde vindt haar oorsprong echter niet in de Franse taal, maar de Duitse. Het zou verwijzen naar het overvloedig en welvarend leven van de Franse geestelijke tijdens de middeleeuwen.

Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten

De waard is een ander woord voor herbergier. De eigenaar van een herberg, het vroegere hotel. Wanneer een herbergier klaagde over zijn gasten, lag het probleem vaak aan zichzelf. Daar komt het spreekwoord vandaan.

Ieder huisje heeft zijn kruisje

Het spreekwoord betekent dat iedereen zijn eigen leed te verdragen heeft en is afkomstig van de kruisiging. Deze straf werd uitgevoerd in het oude Perzië en later kwam deze straf ook vaak bij de Romeinen voor. Daarbij werd de veroordeelde aan een kruis vastgemaakt en naar de strafplaats gedragen.

De schaapjes op het droge hebben

Als je ‘de schaapjes op het droge hebt’ ben je binnen en heb je het goed voor elkaar. Het gezegde is ontstaan uit ‘op het droge hebben’ zonder de toevoeging van koetjes/schapen, wat betekende dat het financieel goed ging. Hoogstwaarschijnlijk vindt het zijn oorsprong in oogst die niet verloren ging door regen of stormachtig weer, omdat het droog bleef.

Het paard achter de wagen spannen

Een trekdier zoals paarden of ezels achter de wagen spannen is geen goed idee. De boeren waren niet dom, ze wisten dat het dier vóór de wagen gespannen moet worden. Dit spreekwoord betekent dan ook ‘omgekeerd te werk gaan’.

Een appeltje met iemand schillen

Er wordt beweerd dat de gezegde afkomstig is van “een uitje met iemand te schillen hebben”. Waarom? De tranen die vloeien bij het schillen/ snijden van uien, slaan op de tranen die tijdens een ruzie stromen. Maar wist je dat de betekenis van “een appeltje met iemand schillen” uit sarcasme is ontstaan? De oorspronkelijke betekenis ervan betekent namelijk “gezellig samen eten”.

Liefde maakt blind

Wie heeft hier niet van gehoord? Dat komt omdat de uitdrukking de waarheid bevat. Het drukt op een krachtige en beeldende manier uit hoe liefde ons vermogen om objectief te oordelen beïnvloed. Deze uitdrukking wordt toegeschreven aan de Franse dichter en schrijver Geoffrey Chaucer. Maar het zinnetje werd pas populair toen William Shakespeare het in zijn gedichten begon te gebruiken.