Ik lees liever geen boeken zonder aanhalingstekens. Het is dan veel te moeilijk om te onderscheiden wat intern dialoog is (gedachtes) en wat echt een gesprek moet voorstellen. Bovendien weet ik dan ook niet waar het gesprek ophoudt en de gedachten beginnen, of wanneer de schrijver overgaat naar alwetende verteller modus.

Ik kom ze eigenlijk ooit tegen, boeken zonder aanhalingstekens. Met streepjes soms, ipv aanhalingstekens, maar niet helemaal zonder. Kun je een voorbeeld geven Wolfke? Ik denk namelijk dat ik het onprettig zal vinden, maar zonder te zien hoe dat dan gedaan wordt is dat moeilijk te zeggen.

De enige boeken die ik ken met dialogen zonder aanhalingstekens, zijn die van José Saramago. (Hier van bol.com een voorbeeld uit 'Het verzuim van de dood': http://www.bol.com/nl/p/het-verzuim-van-de-dood/1… ) In Franse en Engelse boeken zijn streepjes geloof ik gebruikelijker dan aanhalingstekens. Ik ben ook wel benieuwd welke boeken Wolfke heeft gelezen.

Ik lees nu 'De grasbijter' van Jan van Mersbergen, daarin zijn de dialogen ook zonder aanhalingstekens. Ik heb hier niet echt een mening over eigenlijk, met of zonder, ik vind beide wel prima :p

Inderdaad, Jose Saramago doet dialogen zonder aanhalingstekens. Hij heeft trouwens een totaal afwijkend gebruik van leestekens (als één persoon zijn zegje doet, dan gebruikt hij bv komma's ipv punten; pas als hij klaar is en de ander begint te praten, dan gebruikt hij een punt). Ik heb "Het beleg van Lissabon" gelezen. (Prachtig boek!) Mij stoorde het niet, maar je moet er wel even aan wennen.

Ik heb het fragment van Via even gelezen. Het kan idd wel, en het voorkomt dat je gaat scannen ipv lezen, lol. Het draagt ook bij aan het verhalende, beschouwende, de vlakte boven de diepte. Erg prettig vind ik het niet, maar ik lees haast nooit in een rustige omgeving. Dat helpt niet bij zulke kunsten.

Dat lijkt me niet prettig lezen, maar dat kan ook komen omdat ik niet zoveel anders gewend ben. Misschien dat er in het begin wat weerstand is als ik zo'n boek lees, maar dat als ik er eenmaal aan wen, het niet meer zo vervelend is. Het is alleen wel erg veel nadenken geblazen. Wat @EarthLady ook al zegt, lijkt het mij ook lastig om te onderscheiden wat dan een gesprek is/wat er gezegd wordt en wat niet. Ik weet ook niet wat uitgevers van zo'n experimenteel project vinden :P

Ik heb van Saramago meerdere boeken gelezen. Laatst nog 'De tocht van de olifant'. Ook daar géén aanhalingstekens en mij stoorde het niet. Toch zal ik het zelf niet gauw gaan proberen. ;)

Ja, ook ik ken Saramago. Zijn stijl wordt gekenmerkt door een heel eigen omgang met leestekens :D Ik moet er altijd even inkomen, maar als ik weet hoe het 'zit' dan vind ik het geen probleem. Het kan een tekst ook heel eigen maken.

Zo'n Saramago (ken ik helaas niet) heeft er waarschijnlijk hard over nagedacht en nu wordt het als zijn stijl gezien. Zo'n Saramago mag dat. Hij geeft er een bepaalde boodschap mee, en een eigen handtekening. Vermoedelijk heeft hij daarover heftig met redacteuren gediscussieerd voordat het zo werd gepubliceerd, en in de vertaling niet werd verhergecorrigeerd (ik ga er even van uit dat jullie het niet in het Portugees hebben gelezen). Het punt is dat het andere schrijvers geen vrijbrief geeft om ook maar in die stijl te schrijven. Als je er ook hard over nadenkt en tot de (door een onderbouwing met principes uit jouw persoonlijke kunstenaarschap) conclusie komt dat de aanhalingstekens etc. overbodig zijn, dan kun je dat er misschien ook door krijgen bij een uitgever. Anders is het gewoon fout en irritant om te lezen. Het argument "maar Saramago gebruikt ze ook niet" wil zeggen dat je geen eigen ideeën hebt over je eigen teksten en hoe je ze zou willen of moeten schrijven. Ik denk dat heel veel beginnende schrijvers beter hun stinkende best kunnen doen om de dialooginterpunctie onder de knie te krijgen. Als je dat eenmaal kunt, kun je gaan denken aan manieren om ermee te spelen en het eventueel weg te laten. Maar dus niet omdat Saramago dat ook doet.

Wolfke, ik heb een leuke Wiki-pagina voor je: http://nl.wikipedia.org/wiki/Guillemet Zoals je daarin kunt lezen hanteert men hier in Frankrijk de guillemet. Vreselijk vind ik dat, al jaren, en ik wen er maar niet aan! Wat de boer niet kent, dat vreet-ie niet lol. Geen aanhalingstekens daarentegen vind ik helemaal niet storend; in sommige boeken zelfs verfrissend en aangenaam, mits het voorafgegaan wordt door een liggend streepje.

Over aanhalingstekens zijn (al) ontzettend veel topics: http://www.schrijvenonline.org/search/apachesolr_… Die guillemet, Déesse-en-France, komt me bekend voor. Ik heb het idee dat hij ook in NL boeken wel gebruikt werd (vroeger). Maar ik wist niet dat het ding zo heette. Dank je dus!

Ik lees wel vaker boeken met dialogen waarin de aanhalingstekens volledig achterwege worden gelaten. Persoonlijk vind ik het wel leuk om zelf zo te schrijven. Ik heb er eveneens geen last van om dergelijke boeken te lezen. Wat is jullie mening? Bedankt.

Als ik het goed heb, worden in mijn Grimm-sprookjesboek (die dikke, met tekeningen van Anton Pieck) ook geen aanhalingstekens gebruikt. Dat stoort inderdaad niet.

Wolfke, ik heb een leuke Wiki-pagina voor je: http://nl.wikipedia.org/wiki/Guillemet Zoals je daarin kunt lezen hanteert men hier in Frankrijk de guillemet. Vreselijk vind ik dat, al jaren, en ik wen er maar niet aan! Wat de boer niet kent, dat vreet-ie niet lol. Geen aanhalingstekens daarentegen vind ik helemaal niet storend; in sommige boeken zelfs verfrissend en aangenaam, mits het voorafgegaan wordt door een liggend streepje.

Hahaha, ja dat kan ik me ook nog wel herinneren van die Franse boeken die ik verplicht moest lezen vroeger voor dat vak op de middelbare school. Die tekens zijn echt afschuwelijk en het went inderdaad niet :P

Ik vind het er druk en rommelig uitzien, met die guillemet. Maar dat vinden Fransen misschien ook wel van 'onze' aanhalingstekens.

Ik schrijf best veel in het Frans en vind de guillemet juist schattig en zeker niet rommelig. Handige optie van Word is dat het programma (mits deze op Frans staat) twee pijltjes naar links (of rechts) automatisch omzet in een guillemet links (of rechts) inclusief de spatie. Die spaties rondom een leesteken komen in het Frans vaker voor, ook voor een dubbele punt, uitroep- of vraagteken hoort een spatie.

Guillemet is gewoon het Franse woord voor aanhalingsteken. Dus welk verschil zien jullie daarin? Behalve de taal dan.

Vroeger waren onze aanhalingstekens openen en sluiten meer in lijn met een kleine guillemet.

@Ceridwen: bijvoorbeeld 'Blinker en de bakfietsbioscoop' van Marc De Bel en 'Rosalie Niemand' van Elisabeth Marain.

In 'Blinker' staan streepjes voor de dialogen. Komt dat misschien vaker voor in Vlaamse boeken? In mijn Leeskriebel (Averbode) zijn de aanhalingstekens ook vervangen door streepjes.

@Hilde Cornelis Aanhalingstekens: ' ' of " " Guillemets: « »

Zit de komst van het schrijven met klavier daar niet voor iets tussen?

Aanhalingstekens horen erbij. Waarom moeten die geschrapt worden? Nog even en dan bestaan de boeken alleen maar meer uit cijfers.

Tenzij je er echt een hele goede reden voor heb, kun je je qua leestekens het beste houden aan de standaard regels. Ik kan nu al voorspellen dat uitgevers erover zullen vallen (mocht je je werk ooit serieus naar hen op willen sturen, of meedoen aan wedstrijden etc.). En een boel lezers ook trouwens.

@Ceridwen: bijvoorbeeld 'Blinker en de bakfietsbioscoop' van Marc De Bel en 'Rosalie Niemand' van Elisabeth Marain.

In 'Blinker' staan streepjes voor de dialogen. Komt dat misschien vaker voor in Vlaamse boeken? In mijn Leeskriebel (Averbode) zijn de aanhalingstekens ook vervangen door streepjes.

Ik kom het tegen in Franse boeken, en in uit het Frans vertaalde boeken. Ik neem dus aan dat het uit het zuiden komt.

Verplaatst vanaf http://www.schrijvenonline.org/forum/het-schrijfp…

Ik sta versteld van je gebruik van opsomming-streepjes in plaats van aanhalingstekens bij de dialogen. Heeft dit een reden?

Dit commentaar - waarvoor dank - werd door pim2000 elders geplaatst. Omdat ik denk dat een reactie hier functioneler is, reageer ik hier. Ik volg hier - zoals met vrijwel alles - Renkema. (Renkema is wat mij betreft bijna heilig.) Ik citeer: Bij de weergave van dialogen worden aanhalingstekens alleen gebruikt als de sprekerwisseling onduidelijk is. Als de sprekerwisseling wel duidelijk is omdat de uitingen onder elkaar staan, wordt het streepje gebruikt als dialoogteken: "Wil je koffie?" "Nee, liever wijn." - Wil je koffie? - Nee, liever wijn. [hier eindigt het citaat] (J. Renkema (2009): Schrijfwijzer, p.381.) Het zal niet verbazen dat ik in de discussie tussen Thérèse en LeonardoPisano geheel aan de kant van Thérèse sta. Max Havelaar is gewoon een heel goed boek. Ondanks - misschien wel dankzij - de zeer aanwezige verteller/regisseur. Gelukkig veranderen smaken/stijlen in de loop der tijd. Wat oud was, wordt weer nieuw. vriendelijke groeten, A.Kroeze

Idem.

Aangezien het hier over alternatieven voor het woord 'zeggen' gaat – via de zoekfunctie zijn er best wat topics te vinden die over alternatieven voor aanhalingstekens gaan.

Het dialoogteken is ook een van de alternatieven voor 'zeggen'. Wie regelmatig een Nederlands boek leest, weet dat het dialoogteken al decennialang courant is, en dat er dus in het geheel geen verplichting is om alternatieven voor het woord 'zeggen' te zoeken. Zelfs 'zeggen' kan heel vaak weg. (Maar al die alternatieven mógen uiteraard wel.)

Wat betreft streepjes in plaats van aanhalingstekens raad ik je aan 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa eens in te kijken. Hij gebruikt trouwens geen -, maar —

Dat sommige uitgevers een langere streep gebruiken als dialoogteken is mij bekend. (Mijn tekstverwerker is zo lief automatisch de streep langer te maken als het streepje een dialoogteken is. Op dit forum zou ik dit handmatig moeten doen. Was mij net iets te veel gedoe. Zit niet op het toetsenbord, maar onder 'speciale tekens'.) (Off-topic: Ik zie geen opvallend verschil tussen Tommy Wieringa en bijv. Couperus wat betreft het gebruik van het dialoogteken.) vriendelijke groeten, A.Kroeze

Idem.

Bij de weergave van dialogen worden aanhalingstekens alleen gebruikt als de sprekerwisseling onduidelijk is. Als de sprekerwisseling wel duidelijk is omdat de uitingen onder elkaar staan, wordt het streepje gebruikt als dialoogteken.

Nee, dus. A.Kroeze citeerde verbatim de Schrijfwijzer, editie 2009, van J. Renkema. Iedere professionele redacteur heeft dit boek op of naast zijn bureau liggen. Binnen handbereik. (Ik ga mij niet mengen in een discussie van wie-dan-ook met Renkema. Maar de professionele schrijver doet er goed aan altijd eerst na te kijken wat de opvatting is van Renkema. Want Renkema spreekt niet à titre personnel, maar beschrijft de dagelijkse praktijk in het vak. Renkema geldt niet voor niets al jarenlang als 'het meest gezaghebbende taaladviesboek'. Zelfs op wikipedia volgen de betere redacteuren - voor zover die er nog zijn - vaak Renkema.) vriendelijke groeten, A.Kroeze

Idem.

Als elke professionele redacteur de Renkema op de plank heeft staan, hoe komt het dan dat er geen enkele Nederlandse roman te vinden is waarin dialogen worden weergegeven op de manier die je aanhaalt in #36? Weer je zeker dat je niet hebt nagelaten om eventuele nuances mee te citeren? Amders is de Renkema misschien iets minder heilig dan je veronderstelt?

Ik vrees dat dat komt omdat velen iets lezen in mijn citaat dat er niet staat. Zo volgt bijv. Tommy Wieringa - al eerder genoemd - op dit punt Renkema. (Hij gebruikt alleen enkele aanhalingstekens, en geen dubbele.) Citaatjes uit Joe Speedboot (2006): p.163: Net als tienduizenden toeristen werd Joe op zijn eerste dag in Amsterdam stoned ('Jezus, als ik kon bouwen wat ik allemaal zag...'). Het was helemaal donker geworden, Sjors de Stadsindiaan was vertrokken en had buiten geroepen 'Veel geluk Joe Speedboot! Veel geluk!' en was ervandoor gegaan op zijn bakfiets. Joe bleef achter in de gezegende dromen van zijn eerste, tweede en derde joint ('Ik had vreselijk veel zin in Fristi. Dat spul stroomde als een ijskoude bergbeek naar mijn maag. Je hebt nog nooit zulke Fristi gehad.') Dit is dus mogelijkheid 1: gesproken tekst staat tussen andere tekst, wordt gemarkeerd door aanhalingstekens. Daarvoor, ook p.163: - Hé man, roken? Joe keek op. Een man met zwarte krullen onder een rode hoed hield hem een trompetachtige joint voor. - Nee bedankt, zei Joe. Ik zit hier te wachten. - Doe niet zo lullig man, daar maken ze het voor. - Echt niet, dank je wel. - Je ziet eruit alsof je eraantoe bent. Joe nam de joint aan. - Ik ben Sjors, zei de man. De Stadsindiaan. Maar dat had je al gezien zeker. Dit is dus mogelijkheid 2: gesproken tekst staat steeds op een nieuwe regel, wordt niet gemarkeerd door aanhalingstekens, maar door dialoogteken. Voor de duidelijkheid: ik heb dus geen uitspraken gedaan over eventuele andere mogelijkheden/combinaties. Dit lijkt mij ook niet de plek om het daar over te hebben. Maar zoals ik het dus gewoonlijk doe, is: 1. conform Renkema 2. niet anders dan Tommy Wieringa, een redelijk recente roman. (Afgezien van mijn voorkeur voor gebruik van dubbele aanhalingstekens.) ... geen enkele Nederlandse roman. Hoe serieus had u gezocht? Ik ga niet mijn hele boekenkast doorspitten, maar bijv. ook in mijn uitgave van Max Havelaar komen beide mogelijkheden voor. vriendelijke groeten, A.Kroeze

Idem.

Maar ik geloof je op je woord dat Wieringa onconventionele dialoogopmaak gebruikte. Evenzo; onconventioneel is het, want jij weet ook toch dat het gros van alle gepubliceerde boeken geen streepjes gebruiken om nieuwe sprekers aan te duiden?

Ik heb naar deze kwestie geen statistisch onderzoek gedaan. Dus ik ga hier geen uitspraken doen. (Dat zou maanden werk zijn.) De grap is natuurlijk dat Renkema zelf al ruimte biedt om wel steeds aanhalingstekens te gebruiken: ... Bij de weergave van dialogen worden aanhalingstekens alleen gebruikt als de sprekerwisseling onduidelijk is. Dus schrijvers die onduidelijke dialogen schrijven, kunnen/mogen voortdurend aanhalingstekens inzetten. Conform Renkema. (En het is vast geen toeval dat Couperus die heel sterke dialogen kon schrijven graag het dialoogteken gebruikte.) vriendelijke groeten, A.Kroeze