De observerende schrijver: ik zie… een man in pak

Observeren is een belangrijke vaardigheid van schrijvers. Maar met alleen iets opmerken ben je er nog niet. Je moet ook weet hebben van associaties die bij je waarnemingen opkomen en hoe je daar een mooie verhaalopzet mee kan maken of clichés kan voorkomen. Deze week in de serie: ‘De observerende schrijver’: de man in pak.

Feiten van een man in pak

Een pak draag je als je respectabel en goed voor de dag moet komen: vrijwel niemand loopt er voor zijn plezier in rond. Het heeft ook een imago van stand en luxe, dus je oogt al snel belangrijk als je deze kleren draagt. Draagt iemand een pak, dan kun je er dus op rekenen dat diegene om wat voor reden dan ook belangrijk of respectabel moet of wil lijken. Welke van deze twee werkwoorden het beste past, is iets om in gedachten te houden voor de volgende fase van observatie.

Aannames bij een man in pak

Iemand in pak lijkt dus belangrijk, maar is dat wel zo? Een sollicitant kan een pak dragen voor die ene hoge functie bij de bank, maar hij kan ook de directeur zijn. Je kan ook een pak dragen voor een bruiloft, waar status geen rol speelt, maar de kleding juist het belang van een speciale dag moet benadrukken.

Hoewel een pak nog altijd een zeker gewichtigheid uitstraalt, zijn er alsnog een handjevol redenen om een pak te dragen die qua sfeer en setting weinig met elkaar te maken hebben. Schrijf eens op wat jouw aannames zijn. Denk jij het eerst aan een bankdirecteur of aan de vader van de bruid? Noteer ook wanneer een pak misschien nog meer gedragen kan worden met de associatie die jij bij het dragen van een pak hebt. Observeren en associëren zijn elkaars beste vrienden. Roep hun hulp in om je creativiteit te laten stromen.

Clichés van een man in pak

Volgens het cliché is een man in pak, stijf, afstandelijk en heeft hij een opgeblazen ego. Maak van deze bankdirecteur nu eens een andere directeur van een bedrijf dat je niet meteen met stijf en gemeen associeert, zoals een pretpark of een snoepjesfabriek. Merk je dat je dan ineens heel anders naar deze man gaat kijken? Vaak zijn eerste indrukken flinterdun: verander er iets kleins aan en een beeld kan compleet op zijn kop worden gezet. Schrijf alles op wat je vooroordeel over de ‘baas in pak’ verandert en hoe makkelijk dat (niet) gaat.

Als je een man in pak ziet…

* trek hem dan voor je geestesoog iets heel anders aan.
Bijvoorbeeld een tuinbroek met klompen, of slobberige bankhangerskleren. Of geef hem enkel zijn ondergoed aan, zodat kleding in geen enkel opzicht nog iets over hem zegt.

* observeer met name zijn gezicht en houding.
Details van uiterlijkheden brengen vaak bepaalde associaties met zich mee. De houding spreekt vaak boekdelen: iemand die onderuit gezakt in een stoel zit, komt minder professioneel over als iemand die altijd een kaarsrechte houding heeft. Maar denk ook aan dingen als: ‘Een opvallend krachtige kaak past bij iemand met gezag.’  of ‘Een wat losser kapsel maakt de uitstraling als vanzelf vriendelijker. ’

Kijk eens of de man die je ziet iets aan zijn uiterlijk heeft dat je meer over hem lijkt te vertellen.

Probeer die bevindingen vervolgens te combineren. Past een tuinbroek inderdaad beter bij deze man met ruwe handen, of lijkt zijn strakke blik toch echt te passen bij de strenge bankdirecteur? En waarom?

Zo ga je van simpele observaties al naar een begin van je eerste personageschets.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Daarnaast doceert ze een cursus autobiografisch schrijven bij de Ondernemersschool. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.