De observerende schrijver: Ik zie…geduld

Observeren is een belangrijke vaardigheid van schrijvers. Maar met alleen iets opmerken ben je er nog niet. Je moet ook weet hebben van associaties die bij je waarnemingen opkomen en hoe je daar een mooie verhaalopzet mee kan maken of clichés kan voorkomen. Deze week in de serie: ‘De observerende schrijver’: geduld.

Situatie of persoon?

Als je geduld wil observeren, moet je eerst afbakenen welk soort geduld je probeert op te merken. Het geduld voor een situatie of het geduld voor een bepaald persoon.
Denk bij geduld voor een situatie aan dingen als: geduld bewaren bij de eindeloze rij in de achtbaan, wachten tot je de cijfers terugkrijgt bij een belangrijk examen. Geduld bij personen is bijvoorbeeld de leraar die voor de zoveelste keer iets moet uitleggen aan een leerling die iets niet snapt, of de vriend die zijn kameraard voor de zesde keer moet helpen en waarbij het de vraag is of en wanneer de spreekwoordelijke zevende sloot op zich laat wachten.

Bij geduld voor een situatie is het meestal zo dat je het wachten gewoon zal moeten uitzitten. Je kan persoonlijk niets doen om iets sneller of anders te laten gaan. Als er een mens bij betrokken is, kan je er soms nog iets aan veranderen. Je kan de ander aansporen tot verandering, zodat die zevende sloot uitblijft, proberen te schreeuwen, zodat de ander van schrik en angst je gaat helpen, een luisterend oor bieden om de ander te kalmeren waardoor de gespannen situatie weer wat behaaglijker wordt…

Mensen die je geduldig zou noemen, tonen vooral geduld, begrip en warmte als het geduld andere mensen betreft. Blijven ze rustig als een situatie tegenzit, dan zijn ze eerder ‘rustig’ of ‘geen stresskip’, maar dan komt het woord geduld meestal niet ter sprake. Let daar maar eens op. Ongeduldige mensen tonen daarentegen vaak weinig tot geen geduld bij mensen en zijn ‘overspannen’ of ‘hebben een kort lontje’ als het wachten geblazen is vanwege een situatie.

Maar om mensen zomaar als geduldig of ongeduldig te bestempelen is niet helemaal eerlijk als je geen weet hebt van het meespelende belang.

Het meespelende belang

Een vertraagde trein op een doodgewone werkdag of een treinvertraging wanneer je een intercontinentale vlucht naar de bruiloft van je beste vriend dreigt te missen? Het waarom van het behoud of verlies van geduld is misschien niet direct te observeren, maar wel belangrijk om mee te nemen voor een goede omschrijving ervan.
Wat je wel kan observeren is wat mensen doen om hun geduld te bewaren als ze dat dreigen te verliezen. Diep ademhalen? Boos kijken en afleiding zoeken? En wat doen ze als dat niet lukt? Schreeuwen tegen anderen? Grommen? Zich terugtrekken? Waar lijkt de scheidingslijn te liggen tussen bijvoorbeeld brommen en schreeuwen?

Geduld op lange termijn

Geduld kan je observeren op een enkel moment, maar ook op de ‘lange termijn.’ Daarbij kijk je niet zozeer naar direct gedrag om geduld te tonen of te bewaren, zoals hierboven beschreven, maar waar de grens van geduld ligt als steeds hetzelfde zich blijft voordoen of als er geen schot in de zaak zit. Dus ben je niet geïrriteerd omdat je werknemer een keer te laat is gekomen, maar omdat dat steeds weer gebeurt. Dan is die irritatie er nog steeds, maar zal je naar een oplossing gaan zoeken. Zelfs als de situatie niet te sturen is. Kijk eens wat mensen dan doen. Willen ze alles alleen oplossen, of zoeken ze hulp? Maken ze eerst een plan, of zijn ze van het aanpakken? Als er op de lange termijn een beroep wordt gedaan op geduld, geeft dat een mooi kijkje in de middelen die een persoon (of personage) heeft of durft aan te spreken om uit een benarde situatie te komen.

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven. Daarnaast doceert ze een cursus autobiografisch schrijven bij de Ondernemersschool. Als manuscriptredactrice en schrijfcoach helpt ze schrijvers het beste uit hun werk te halen.